پری کرونیت یا عفونت دندان عقل می‌تواند بسیار آزاردهنده باشد و باعث التهاب لثه‌های نزدیک به دندان عقل شود. کسانی که این مشکل را دارند ممکن است درد، مزه‌های نامطلوب در دهان، تورم غدد لنفاوی و حتی در موارد شدیدتر تورم فک، لپ و گردن را تجربه کنند. معمولا تمام التهاب‌ها ناشی از باکتری‌های موجود در پلاک یا جرم دندان است. از آنجایی که دندان عقل در حال بیرون آمدن از لثه است، لثه بسیار حساس شده و در معرض عفونت قرار می‌گیرد. اگر بهداشت دهان و دندان به خوبی رعایت نشود، بافت لثه به مرور زمان ورم کرده و دچار عفونت می‌شود. پری کرونیت یک مشکل بسیار رایج است و زمانی اتفاق میفتد که دندان عقل از لثه بیرون نمی‌آید، اما حفره‌ای در لثه ایجاد کرده که آن را مستعد عفونت باکتریایی می‌کند.
دندان عقل عاشق آزار دادن است. در بعضی از افراد، به درستی از لثه خارج می‌شوند، در حالیکه برای بعضی افراد دندان‌ها هیچ‌گاه از لثه بیرون نمی‌آیند و حتی بعضی از آنها نهفته باقی می‌مانند. دندان عقل که به آن دندان آسیای سوم نیز می‌گویند معمولا در اواخر دوره نوجوانی و اوایل دهه بیست سالگی می‌روید. دندان‌های عقل معمولا باعث ایجاد مشکلاتی می‌شوند زیرا تمیز کردن آنها دشوار است و در اولین جایی که رشد می‌کند می‌تواند به سادگی باعث ایجاد دردسر شود. این‌ها بعضی از دلایل رایج بودن کشیدن دندان عقل در جوانان است. هرچند بعضی از افراد هیچ‌گاه دندان عقل خود را نمی‌کشند، بخصوص آنهایی که دندان عقلشان طبیعی است و مشکلی برایشان ایجاد نکرده. متاسفانه مشکل دیگری که این دندان‌ها ایجاد می‌کنند پری کرونیت یا عفونت لثه نزدیک به دندان عقل است.
چرا دندان عقل دچار عفونت می‌شود؟
دندان عقل اصولا به علت موقعیتی که در دهان دارد ممکن است عفونی شود، زیرا به سختی می‌توان آن را مسواک زد یا نخ دندان کشید. بنابراین، این دندان‌ها یا فراموش می‌شوند یا به خوبی تمیز نمی‌شوند و همین مسئله باعث می‌شود غذا، پلاک (جرم) و دیگر مواد ریز در بین دندان‌ها انباشته شوند و زمینه را برای رشد باکتری‌ها فراهم کنند. بعضی وقت‌ها دندان عقل کامل رشد نمی‌کند. وقتی چنین اتفاقی میفتد بخشی از دندان با بافت لثه پوشیده می‌شود که می‌تواند باعث جمع شدن غذا، جرم و باکتری در آن قسمت شود. درنتیجه در چنین شرایطی دندان عقل دچار عفونت خواهد شد.
نشانه‌های عفونت دندان عقل
رایج‌ترین نشانه عفونت دندان عقل، درد در آن ناحیه است. در بعضی موارد، عفونت دندان عقل می‌تواند باعث درد در کل فک، گردن، گلو و همچنین سردرد شود. همچنین ممکن است گلو درد و تورم غدد لنفاوی زیر فک نیز همراه با این دردها رخ دهد. تورم صورت و فک، آبسه و احساس بو و مزه بد در دهان از دیگر علائم رایج پری کرونیت هستند. حتی گاهی ممکن است جویدن یا خوردن نیز برایتان سخت شود. اگر فک می‌کنید شما نیز دچار عفونت دندان عقل شده‌اید، باید هرچه سریع‌تر به یک دندانپزشک مراجعه کنید. دندانپزشک عفونت دندان عقلتان را تشخیص می‌دهد، یا اگر مشکل دندانی دیگری نیز داشته باشید به شما می‌گوید و درمان را آغاز می‌کند.
فاکتورهای خطر پری کرونیت چیست؟
پری کرونیت بیشتر جوانانی را که در اواسط دهه 20 سالگی هستند و دندان عقلشان (آسیای سوم) به طور کامل رشد نکرده درگیر می‌کند. پری‌کرونیت در واقع عفونت دندان عقل است. فاکتور خطر پری‌کرونیت رشد بافت اضافی لثه (اوپرکولوم) روی دندان عقل است که دسترسی به دندان عقل را برای تمیز کردن دشوار می‌کند.
دندانپزشک چگونه پری کرونیت را تشخیص می‌دهد؟
تشخیص پری کرونیت بر اساس نشانه‌ها و علائم موجود طی معاینه توسط یک پزشک متخصص مثل دندانپزشک یا جراح دهان و دندان انجام می‌شود. برای ارزیابی کل دندان‌ها بررسی دلایل احتمالی درد مثل پوسیدگی دندان از اشعه ایکس استفاده می‌کنند. پزشک پس از جمع‌آوری تمام اطلاعات از بیمار و عکس‌ها و معاینه، می‌تواند مشکل را تشخیص دهد.
درمان پری کرونیت
از آنجایی که پری کرونیت در نتیجه التهاب بافت‌های پری‌کرونال ناشی از رشد ناقص دندان عقل ایجاد می‌شود، ابتدا برای کنترل درد از ژل‌های حاوی ماده بی‌حس کننده لیگنوکائین در دهان استفاده می‌کنند. درمان قطعی این مشکل فقط از طریق از بین بردن منبع التهاب میسر می‌شود، که این کار یا با بهبود بهداشت دهان و دندان یا با از بین بردن منشا ایجاد جرم از طریق کشیدن دندان یا برش لثه انجام می‌شود.
پری کرونیت حاد
در صورت امکان برای درمان پری کرونیت حاد درمان اورژانسی (جراحی) توصیه می‌شود. زیرا جراحی می‌تواند عفونت و درد را با دوره بهبودی خیلی کوتاه از بین ببرد. همچنین با استفاده از روش جراحی از مصرف زیاد آنتی‌بیوتیک نیز جلوگیری می‌شود. اما گاهی اوقات به دلایل زیر، روش جراحی را برای درمان پری کرونیت حاد به تعویق می‌اندازند و درد و عفونت را با کمک مسکن و آنتی‌بیوتیک کنترل می‌کنند.
- کاهش خطر ابتلا به عفونت در محل جراحی با عقب انداختن درمان (مثل التهاب موضعی استخوان یا التهاب بافت همبند)
- جلوگیری کاهش اثر بی‌حسی موضعی ناشی از اسیدی شدن محیط اطراف بافت عفونی
- برطرف شدن محدودیت باز کردن دهان و آسان‌تر شدن جراحی
- بیماران وقتی درد ندارند بهتر با درمان‌های دهان و دندان مواجه می‌شوند.
- داشتن برنامه‌ریزی و اختصاص دادن زمان مناسب برای درمان
ابتدا ناحیه زیر اوپرکلوم به آرامی شست و شو داده می‌شود تا مواد اضافی و تحریک کننده از آن خارج شود. شست و شو ممکن است همراه با دبریدمان (از بین بردن جرم، رسوب‌ها و مواد غذایی در دندان) بوسیله ابزارهای دندانپزشکی انجام شود. شست‌وشو به تنهایی می‌تواند برای کاهش آبسه دندان کافی باشد، در غیر این صورت با ایجاد یک برش کوچک آن را تخلیه می‌کنند. صاف کردن دندانی که در مقابل دندان آسیب دیده قرار دارد و آن را فشار می‌دهد می‌تواند به برطرف کردن منشا زخم کمک کند. اگر بعد از درمان علائم و نشانه‌هایی از قبیل تورم صورت یا گردن، ورم غدد لنفاوی گردن، تب و کسالت وجود داشته باشد، یک دوره آنتی‌بیوتیک تجویز می‌شود. آنتی‌بیوتیک‌های رایجی که در این مواقع استفاده می‌شود از گروه بتالاکتام هستند، مانند کلیندامایسین و مترونیدازول. اگر بیمار دچار دشواری در بلع و تنفس شود، به معنی عفونت مزمن است و بهتر است به اورژانس بیمارستان مراجعه کنید تا از داروهای وریدی و محلول‌های تزریقی استفاده کنند و وضعیت تنفس او را بررسی کنند. گاهی اوقات ممکن است از جراحی‌های نیمه اورژانسی برای کاهش تورمی که تنفس فرد را مختل کرده استفاده شود.
درمان قطعی
اگر رویش دندان عقل کامل نشود، از درمان قطعی که شامل اصلاح بهداشت دهان و دندان یا خارج کردن دندان عقل ناقص یا اپرکلوم است استفاده می‌شود. آخرین گزینه‌های جراحی معمولا در مواردی انتخاب می‌شوند که دندان نهفته باشد و توانایی خارج شدن در آینده را نیز نداشته باشد، یا در مواردی که علی‌رغم رعایت بهداشت دهان و دندان باز هم بیمار به طور مکرر دچار پری کرونیت شود.
بهداشت دهان و دندان
در بعضی موارد کشیدن دندان عقل ضروری نیست و می‌توان با رعایت خیلی دقیق بهداشت دهان و دندان از ایجاد پلاک و جرم در اطراف دندان عقل جلوگیری کرد. نگه‌داری طولانی مدت از دندان عقل نیازمند تمیز نگه داشتن اپرکلوم برای جلوگیری از التهاب‌های احتمالی است. روش‌های مختلفی برای بهداشت دهان و دندان وجود دارد تا بوسیله آنها نقاطی از دهان را که دسترسی به آنها دشوار است به راحتی تمیز کنید. مثل مسواک‌های با سری کوچک، مسواک بین‌دندانی (اینتردنتال)، شست‌وشو دهنده برقی و نخ دندان.
اپرکولکتومی
اپرکولکتومی یک جراحی کوچک است که در آن بافت نرم لثه را که اطراف دندان را فرا گرفته برمی‌دارند. این کار باعث می‌شود تمیز کردن دندان راحت‌تر شود و از ایجاد پلاک و التهاب ناشی از آن نیز جلوگیری شود. اما گاهی اوقات این روش موثر واقع نمی‌شود. به طور معمول، اپرکولکتومی بوسیله یک اسکالپل (چاقوی کوچک جراحی)، کاتر الکتریکی، لیزر، یا با یک ماده اسیدی (تری کلرواستیک اسید) انجام می‌شود.
خارج کردن دندان
خارج کردن دندان مربوطه باعث می‌شود تا مکان ثابت تجمع پلاک از بین برود و بنابراین از ایجاد پری کرونیت نیز جلوگیری می‌شود. خارج کردن دندان زمانی انجام می‌شود که دندان به علت نهفته بودن یا انکیلوز (جوش خوردن دندان به استخوان فک) قادر به رشد کردن نباشد، اگر کار زیادی برای ترمیم آسیب‌های ساختاری لازم باشد، برای بهتر شدن بهداشت دهان و دندان. بعضی وقت‌ها اگر به دندان مقابل نیز دیگر احتیاجی نبود، آن را خارج می‌کنند. خارج کردن دندانی که درگیر پری کرونیت بوده به احتمال خیلی زیاد باعث ایجاد حفره خشک می‌شود. حفره خشک یک عارضه دردناک است که در نتیجه به تاخیر انداختن درمان ایجاد می‌شود.
درمان‌های خانگی
اگر نمی‌توانید به سرعت به یک دندانپزشک مراجعه کنید، یکسری درمان‌های خانگی می‌تواند به عنوان راه‌حلی برای کاهش علائم و احتمال وخیم‌تر شدن مشکل عمل کنند.
محلول قدیمی آب و نمک نقش موثری در کاهش التهاب دارد. این محلول همچنین می‌تواند رشد باکتری‌ها را متوقف کرده و دهان شما را ضدعفونی کند. یک قاشق چای خوری نمک سفره را در یک لیوان آب جوشیده حل کنید و حدود 30 ثانیه محلول را در دهانتان بچرخانید و سپس بیرون بریزید
یخ می‌تواند التهاب لثه را کاهش دهد. یخ را درون یک کیسه قرار دهید و یک حوله تمیز و نازک دور آن بپیچید و 3 تا 4 بار روی قسمت موردنظر به مدت 15 دقیقه نگه دارید.
برگ‌های گواوا خاصیت ضدالتهابی دارند و ویژگی‌های ضدباکتریایی نیز در مقابل باکتری‌های پاتوژن دهانی مثل استرپتوکوکوس موتانس از خود نشان داده‌اند. خاصیت ضدباکتریایی این ماده به دلیل وجود فلاوونوئیدهایی مثل گوایجاورین و کوئرستین است.
گیاه بشنیزه خاصیت ضد التهابی و ضدباکتریایی دارد و خونریزی لثه و درد دندان را درمان می‌کند. خواص ضدالتهابی این گیاه ناشی از اجزای تشکیل‌دهنده آن است.
روغن کشی روشی توصیه شده برای سلامت دندان در طب هند باستان است. این روش در واقع چرخاندن روغن در دهان و بیرون ریختن آن بعد از چند ثانیه است. لوریک اسید موجود در روغن نارگیل خاصیت ضدالتهابی و ضد میکروبی دارد. مطالعات نشان می‌دهد که روغن نارگیل می‌تواند باعث تسکین التهاب لثه و کاهش جرم دندان‌ها شود.
جلوگیری از عفونت لثه
روش خارج کردن دندان عقل با توجه به محل قرارگیری دندان با یکدیگر متفاوت هستند. دندان عقلی را که کاملا روییده باشد می‌توان مانند سایر دندان‌ها کشید. دندان‌های نهفته (دندان‌هایی با دندان‌های دیگر احاطه شده و گیر کرده‌اند و دندان‌هایی که هیچ فضایی برای خارج شدن ندارند) و دندان‌هایی که اصلا بیرون نزده‌اند با جراحی خارج می‌شوند. دندان عقل نهفته می‌تواند باعث ایجاد مشکلات دیگری نیز بشود زیرا معمولا جاهای خالی دهان با دندان عقل پر نمی‌شود و تمیز کردن آن نواحی دشوار خواهد بود. در نتیجه حدود 85 درصد بزرگسالان دندان عقل خود را به دلایل مختلفی می‌کشند. با اینکه جراحی دندان ساده نخواهد بود اما انتخاب درست یک جراح دهان و دندان می‌تواند کمک کند که جراحی راحتی داشته باشید. انتخاب یک جراح ماهر بسیار مهم است زیرا می‌تواند باعث شود در حین جراحی احساس راحتی بیشتری بکنید. با اینکه جلوگیری از تمام التهاب‌های لثه ممکن نیست، اما یک راه برای جلوگیری از پری‌کرونیت وجود دارد و آن کشیدن دندان عقل است. با انجام این کار، ذرات غذایی، جرم‌ها و باکتری‌ها نمی‌توانند مدت زمان زیادی در این نقطه از دهان که دسترسی به ان دشوار است جمع شوند. کشیدن دندان عقل یک روش بسیار رایج است و پزشکان فارغ از اینکه دچار پری کرونیت شده باشید یا خیر، معمولا این کار را توصیه می‌کنند.